نقدی بر تاریخ شفاهی جنگ؛ کاستی‌ها و بایسته‌ها کدامند؟

تأثیر روش تاریخ شفاهی بر پژوهش‌های تاریخی و روشن شدن واقعیات تاریخی چیست؟ پاسخ را در حوزه تاریخ‌نگاری جنگ بررسی خواهم کرد، زیرا تاریخ شفاهی جنگ با تأثیر از ملاحظات حاکم بر تاریخ شفاهی انقلاب، پیامدهایی خواهد داشت که نیاز به نقد و بررسی دارد.

چند نکته درباره مصاحبه تاریخ شفاهی

تاریخ شامل رویدادها، وقایع و تجارب گذشته، امری جمعی است و سرنوشت یکایک افراد جمع به آن بستگی دارد. بر همین مبنا، هنگام گردآوری، ضبط، ثبت و روایت آن در اشکال گوناگون (مکتوب، غیر مکتوب) باید به این نکته اساسی توجه کرد...

سنخ شناسی روایت شفاهی(2)

هم‌روایی؛ روایت جمعی در روایت مبنایی

چرخش پاشنه تاریخ شفاهی از منظر نخبه‌گرایی به پیکره امور قاعده اجتماعی؛ از سربازان و نیروی پیاده ‏گرفته تا کارگران و کارمندان، می‌تواند ‏شفاهی‌نگاری را وارد عرصه ذاتی خود کرده و اسباب توسعه و روزآمدسازی آن را در ایران فراهم آورد...

باوری که برای دنیا سنگین بود

بعضی‌ها به جنون مبتلا شدند و بعضی‌ها فرار کردند. عراقی‌ها تا روز آخرِ جنگ برای این فرار نتوانستند چاره‌ای بیندیشند. فرار به خاطر این بود که همه آنها به ثروت رسیدند. حتی کسانی بودند که کیسه طلا می‌گرفتند دست‌شان و خوشحالی می‌کردند...

سنخ‌شناسی روایت شفاهی(1)

روایت مبنایی و آسیب شناسی آن

به نظر می‌رسد تاریخ شفاهی از جنس امور سهل ممتنع است. در عرصه تدوین با ‏متونی روبه‌رو هستیم که دچار اشکال و مشکل فراوان و متفاوتی هستند. از یک سو دیده می‌شود که مبنا صرف ‏یک مصاحبه و استخراج و تدوینی است که...

معرفت تاریخی؛ با متن یا موّرخ؟

محمد درودیان، پژوهشگر و نویسنده تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، این یادداشت را پس از مطالعه مطلبی با عنوان «راستی‌آزمایی در مستندنگاری‌ها: جستاری در ضرورت توجه به نوع‌شناسی خاطرات در نظریه زیست سه‌گانه کتاب» در سایت تاریخ شفاهی ایران، برای این سایت ارسال کرد.

راستی‌آزمایی در مستندنگاری‌ها

جستاری در ضرورت توجه به نوع‌شناسی خاطرات در نظریه زیست سه‌گانه کتاب

به نظر می‌رسد مهم‌ترین مسئله کارشناسان و علاقه‌مندان محصولات مستندِ حاصل از خاطره‌نگاری‌ها و پروژه‌های تاریخ شفاهی، «راستی‌آزمایی» باشد. چندان که اگر این مسئله از میان دغدغه‌مندان تاریخ برداشته شود بسیاری گلایه‌های صاحبانِ آرا از خاطرات منتشره از میان خواهد رفت...

یادآوری

56 سال پس از قیام، سی سال پس از رحلت

در درون هر یک از یادآوری‌ها دنیایی از سخن و خاطره و پیام نهفته است که می‌توانند تاریخ و تاریخ شفاهی وقایع مربوط به آنها را رقم ‌زنند. جنبه‌های تاریخی وقایع دائم به ما گوشزد می‌کنند امروز را برای آینده دریابیم تا آیندگان به تاریخ امروز با اطمینان بنگرند.

‌تاریخ شفاهی و نوجوان

مبنای تاریخ شفاهی و فهم تاریخی، همانا پرسش‌گری است. پرسش‌گری در جامعه نیاز به تمرین دارد و این ‏تمرین بایستی از رده‌های سنی مناسب، همچون نوجوانی شروع شود. تاکنون اقدامات بسیاری در خصوص ‏تربیت و آموزش مورخان شفاهی انجام شده، اما...

بهاریه

نوبت کهنه‌فروشی درگذشت

نوروز یکی از مهم‌ترین حلقه‌های وصل و از هویت‌بخش‌ترین رویدادها برای همه ایرانیان است که پیوندی عمیق با خاطره دارد. به جرأت می‌توان گفت که در حوزه تمدنی ایران، کسی نیست که نوروز، یادآور خاطرات شیرین برای او نباشد...
6
...
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 91

شما نمی‌دانید آن پسرک چه کرد و در مقابل آن ده نفر کماندوی ما چه حرکتی کرد ـ با اینکه تنها و غریب بود. برایتان گفتم که آن سرباز بیچاره به طرف پسرک نشانه رفت. پسرک دیگر گریه نمی‌کرد. او مردانه ایستاده بود و با چشمان باز به لوله تفنگی که به طرفش نشانه رفته بود نگاه می‌کرد. پس از لحظه‌ای سکوت صدای رگبار در بیابان طنین انداخت و گرد و خاک زیادی در اطراف پسرک به هوا برخاست. من به دقت ناظر این صحنه بودم. وقتی گرد و غبار فرو نشست پسرک هنوز سرپا ایستاده، خیره نگاه می‌کرد. از تعجب و حیرت کم مانده بود قلبم از کار بایستد. چطور چنین چیزی ممکن بود. پسرک ایستاده بود و با چشمان روشن و درشتش نگاه می‌کرد.