چرا اهالی تاریخ کمتر گرد هم جمع می‌شوند؟

شیما دنیادار رستمی

02 آبان 1397

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، نشست عمومی انجمن ایرانی تاریخ با حضور اعضای این انجمن صبح 26 مهر 1397 در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد. در این برنامه که برخی بنیان‌گذاران انجمن حضور داشتند، بر توسعه اهداف این انجمن با توجه به اهداف اولیه تأسیس تاکید شد.

در این نشست، دکتر علی‌محمد ولوی، از مؤسسان انجمن ایرانی تاریخ با اشاره به این‌که امسال دهمین سال ایجاد این انجمن است و همچنین با اشاره به برنامه پنج ‌سال آینده انجمن به بیان انتظارات خود از ادامه فعالیت انجمن ایرانی تاریخ پرداخت و گفت: قبلاً شوق و ذوق بیشتری برای این جلسات وجود داشت. نمی‌دانم اشکال از ما‌ست؟ اطلاع‌رسانی‌ها مشکل دارد؟ یا همت علاقه‌مندان به تاریخ کم است که شاهد حضور اندک افراد در نشست سالانه هستیم. باید در این زمینه آسیب‌شناسی صورت گیرد و شاید یکی از کارهای مهمی که باید در پنج سال آینده صورت گیرد، این است که انجمن به همین مسئله بپردازد که چرا اهالی تاریخ ضریب همبستگی پایینی دارند و کمتر گرد هم جمع می‌شوند.

او درباره آنچه از چشم‌انداز آینده انجمن ایرانی تاریخ انتظار می‌رود توضیح داد: انجمن ایرانی تاریخ باید کاری کند که اهالی تاریخ بتوانند تولیدات علمی خود را در قالب‌های کتاب، مقاله و... از طریق انجمن منتشر کنند. باید بخش تولیدات انجمن فعال‌تر از آنچه هست شود و به تولیدات ملموسی بپردازد که اهالی تاریخ حس کنند دارد اتفاق مثبتی می‌افتد. اکنون احساس می‌کنم که انجمن خیلی در این عرصه فعال نیست و تولیدات جدیدی در عرصه کتاب و قالب‌های مناسبی که اندیشه‌های استادان و پژوهشگران را منتشر کند، وجود ندارد. البته غیر از دو مجله‌ای که یکی از آن‌ها با مشارکت پژوهشگاه علوم انسانی و دیگری به صورت مستقل منتشر می‌شود، چنین تولیداتی کمتر دیده می‌شود.

وی همچنین  مطرح کرد: برگزاری نشست‌هایی که اندیشمندان تاریخ بتوانند افکار خود را در معرض نقد قرار دهند هم ازجمله مسائل مغفول مانده است. در بدو تأسیس انجمن، در ذهنمان این بود که بتوانیم در سال دهم با همکاری دانشگاه و مراکز علمی دست‌کم 10 مجله داشته باشیم. می‌دانم که کوشش‌هایی صورت گرفته اما هنوز به اندازه‌ای محقق نشده است که آن نشریات بتوانند خودشان را به خوبی به جامعه علمی کشور معرفی کنند. هدف این بود که در عرصه تولیدات مربوط به تاریخ حرف نخست را در کشور بزنیم و هر جا اگر کسی از اهالی تاریخ حرفی برای گفتن دارد، کنار حرف، سخن، نظریه و تولید فکری او نشانِ «انجمن ایرانی تاریخ» هم باشد. این منفعتی دوسویه برای متخصصان و خبرگان و انجمن می‌تواند داشته باشد؛ هم باعث شناخت انجمن می‌شود و هم به نشر تولیدات فکری اندیشمندان تاریخ کمک می‌کند.

به گفته ولوی، حضور انجمن ایرانی تاریخ در عرصه حراست و حفاظت از فرهنگ تاریخی و پیشینه تاریخی کشور، یکی دیگر از آرمان‌های مؤسسان این انجمن بود. این‌که این انجمن نسبت به اتفاقاتی که در حوزه تاریخ در کشور می‌افتد، حساس باشد و در حراست و حفاظت از آثار تاریخی و میراث فرهنگی و هر آنچه که به اهالی تاریخ و رشته تاریخ مربوط می‌شود اهتمام داشته باشد. این حساسیت باید هر روز در این انجمن افزایش یابد و به نحوی مدیریت شود که سیاست‌گذاران و مسئولان بدانند که این حوزه یک متصدی جدی دارد که هرچند مسئول و مجری نیست اما حواسش به کج‌روی‌ها هست و در آن موضوع دخالت می‌کند. در این عرصه نیز انجمن باید برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری داشته باشد که موقعیت خودِ انجمن را به عنوان یک موقعیت علمی در رشته تاریخ تثبیت ‌کند.

ولوی در پایان سخنانش گفت: خواهش کلی من این است که هیات مدیره این انجمن که می‌دانم همگی دلسوز هستند، مراجعه مجددی به آرمان‌ها و ایده‌آل ها و خط مشی‌هایی که در جریان تأسیس انجمن در دانشگاه الزهرا^(س) و پژوهشگاه علوم انسانی داشتیم مراجعه و برنامه‌ریزی کنند و آن آرمان‌ها را عملیاتی و اجرایی کنند. هدفمان این بود که انجمن تاریخ بتواند با انجمن‌های منطقه در این عرصه وارد بده‌ بستان شود. خودمان باید کاستی‌ها را بررسی و رفع کنیم. ایده‌آل ما این بود که در دوره کوتاه مدت خودمان را در سطح ملی و در رقابت با انجمن‌های علمی کشور مثل جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و... تثبیت کنیم و در نگاه بلندمدت، در منطقه تثبیت شویم و در نگاه درازمدت نگاه جهانی به انجمن ایرانی تاریخ داشته باشیم. امیدوارم این چشم‌انداز‌ها مورد توجه قرار گیرد.

دکتر محمدتقی امامی خویی نیز گفت: لیسانسم را در دانشگاه تبریز و فوق لیسانسم را در دانشگاه تهران اخذ کردم و برای مقطع دکتری به ترکیه رفتم. در آن زمان افراد کم‌بضاعت برای تحصیل به ترکیه و افراد متمول برای تحصیل به انگلستان و فرانسه سفر می‌کردند. در ترکیه آنچه که جلب توجه می‌کرد، انجمن تاریخ بود. برای آن‌که انجمن تاریخ سرپا بماند، از حمایت بانک کار ترکیه از آن استفاده شد و هرکسی با انجمن همکاری داشت مورد حمایت قرار می‌گرفت. افغانستانی‌ها هم در آن زمان انجمن تاریخ داشتند و تاریخدانان را مورد حمایت قرار می‌دادند.

این عضو مؤسس انجمن ایرانی تاریخ در ادامه گفت: تاریخ مادرِ علوم و هویت‌ساز است. تاریخ نباید فقط شامل اسامی شاهان و تعداد فرزندان و نبردهای آن‌ها باشد. اگر تاریخ به درستی بازگو شود، علاقه مردم را به خود جلب می‌کند. امروزه خیران زیادی در زمینه‌های مختلف کارهایی انجام می‌دهند آن‌ها باید به انجمن تاریخ کمک کنند تا هویت تاریخی ایران از دست نرود. وظیفه انجمن ایرانی تاریخ نیز حمایت است. مخصوصا حمایت از جوانان بسیار ارزشمند است و باید قدر حضور آن‌ها را دانست. باید وقت و عمر صرف کرد تا بتوان انجمن را سرپا نگه داشت.

سپس شهرام یوسفی‌فر، رئیس هیات مدیره انجمن ایرانی تاریخ به شرح عملکرد این انجمن در سال‌های اخیر پرداخت و در پایان از دو کتاب مجموعه عملکرد انجمن ایرانی تاریخ رونمایی شد.