نگاهی به آموزش تاریخ شفاهی
با توجه به نو بودن تاریخ شفاهی در کشورمان و مطالعات مستمری که در این رشته در دنیا انجام میشود، برای این که دستاندرکاران تاریخ شفاهی دارای دانش فنی روزآمد در این رشته باشند، راه حل آموزش منابع انسانی، در دسترسترین گزینه است.مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورتهای آن - 9
چگونگی حضور در محل مصاحبه
نحوه حضور در محل مصاحبه مرحله دیگری از مراحل کار است که تأثیر زیادی در شیوه برخورد راوی با محقق دارد. این مهم در اولین دیدار اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا این جلسه پایه گفتوگوهای بعدی خواهد بود و هرچه مصاحبهگر تلاش کند تا این جلسه را بهتر شروع کرده و به شکل مناسبتری مدیریت کند، در ایجاد انگیزه و جلب نظر راوی برای تداوم گفتوگوها مؤثر خواهد بود.مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورتهای آن - 8
تجهیزات و لوازم مورد نیاز
مصاحبه تاریخ شفاهی به تجهیزات و لوازمی نیاز دارد که محقق موظف است پیش از عزیمت به محل مصاحبه نسبت به تهیه و آمادهسازی آنها اقدام نماید. اگر مصاحبه صوتی و یا تصویری است، باید تجهیزات مناسب و مطلوب را از قبل تهیه کند. در این زمینه نکاتی را باید رعایت کرد که به برخی از آنها اشاره میشود.رعایت لحن در تاریخ شفاهی
در تاریخ شفاهی، مورّخ تلاش میکند با گفتوگوهای هدفدار و روشمند به راوی کمک کند تا خاطرات خود را بازسازی، بیان، ارزشیابی و تحلیل کند. فایلهای صوتی حاصل از جلسات مصاحبه با دقت و وسواس علمی پیادهسازی شده و پس از تطبیق متن پیاده شده با فایلهای صوتی، تدوینگری آشنا به مبانی علمی تاریخ شفاهی متون حاصل را تدوین کرده و در اختیار علاقهمندان قرار میدهد.مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورتهای آن - 7
تعیین زمان و هماهنگیهای پیش از مصاحبه
مصاحبه در طرح تاریخ شفاهی باید پس از هماهنگیهای مقدماتی، در زمان مناسب انجام شود. زیرا اگر پذیرفتهایم که مصاحبه کانونیترین بخش هر طرح تاریخ شفاهی است، توجه به زمان و چگونگی انجام آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر نیازمند ارتباط و گفتوگوی دقیق میان محقق و راوی است.چگونه میتوان مورّخ تاریخ شفاهی شد؟
فلسفه وجودی تاریخشفاهی گفتوگوی روشمند و فعال با کنشگران، فعالان و ناظران حوادث و وقایع مهم است. همچنین مشخص است که در این نوع تاریخنگاری، روش، گفتمانی است. در تاریخ رسمی، مورّخ بیشتر با منابع قدرت سیاسی سر و کار دارد، ولی در تاریخشفاهی این جریان به صورت عمده برعکس است و گروه هدف از قشر عمومی مردم است. این نوع رویکرد سبب مشارکت فعال مردم در تاریخنگاری شده است.مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورتهای آن - 6
اهمیت اطلاعات پیش از مصاحبه
یکی از ضرورتهای مرتبط با مصاحبه تاریخ شفاهی، داشتن معلومات و اطلاعات کافی درباره موضوع مصاحبه و مسائل پیرامون آن است. متأسفانه بعضاً دیده میشود که مصاحبهگر با کمترین اطلاعات، وارد جلسه شده و مصاحبه مطلوبی را به انجام نرسانده است. این وضعیت، چند آسیب جدی را به دنبال دارد که برخی از آنها به شرح ذیل است.رویکرد سیستمی در تاریخ شفاهی
برخی بحث در مسایل نظری تاریخ شفاهی را مخصوص برج عاج نشینان این علم میدانند و خود را مرد عمل قلمداد میکنند. این افراد را عقیده بر آن است همین که فردی بتواند با دستگاههای ضبطصوت و دوربین فیلمبرداری کار کند و در برقراری ارتباط با دیگران نیز مهارت داشته باشد، کافی است که یک مصاحبهگر تاریخ شفاهی قلمداد گردد.مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورتهای آن - 5
تعیین هدف
مصاحبه در تاریخ شفاهی، روشی تحقیقی است که مانند هر شیوه پژوهشی دیگر، باید اهداف مشخصی داشته باشد. فراموش نکنیم که ضبط خاطرات افراد، بدون یک هدفِ تاریخنگارانه را نمیتوان تاریخ شفاهی دانست. بسیارند مؤسسهها و رسانههایی که در مناسبتهای مختلف و به منظور بزرگداشت یک روز و یا تکریم نام و یاد فعالان یک عرصه، به ضبط و انتشار خاطرات فعالان سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و یا فرماندهان نظامی در قالبهای متعدد میپردازند، اما مشخص نمیکنند این مطالب چه نیازی از مخاطب و تاریخ را پاسخ میدهند.مصاحبهگر و مصاحبهشونده در تاریخ شفاهی
کمبود مصاحبهگرانی که دارای تجربه، دانش و مهارت لازم در امر مصاحبهاند، سبب میشود تا برای پژوهشهای تاریخی در حیطۀ تاریخ شفاهی با مشکل مواجه باشیم. بنابراین باید برای مصاحبه با شاهدان، عاملان و دستاندرکاران وقایع و حوادث مورد نظرمان، افراد خاصی را گزینش کنیم، یا اینکه تعداد محدودی از واجدان شرایط را برای مصاحبه در این زمینه آموزش دهیم....
16
...