رونمایی کتاب «تاریخ شفاهی؛ چیستی و چرایی»
گزارش اول/ علیرضا کمری
تنظیم: مریم اسدی جعفری
06 آبان 1404
به گزارش سایت تاریخ شفاهی، مراسم رونمایی از کتاب «تاریخ شفاهی؛ چیستی و چرایی» اثر حمید قزوینی، عصر یک‌شنبه، چهارم آبان 1404 با حضور صاحب‌نظران حوزه تاریخ شفاهی در سالن سلمان فارسی حوزه هنری برگزار شد.
در آغاز این مراسم، علیرضا کمری، پژوهشگر حوزه تاریخ شفاهی به‌اختصار، مطالبی طرح کردکه بخشی از آن‌ها در حکم مقدمه و بخشی دیگر در حکم اشاره‌هایی به خودِ این کتاب بود: «حضور بنده در این جلسه، ادای احترامی است به مؤلِّف و مؤلَّف؛ فردی مثل آقای قزوینی که سال‌هاست تاریخ شفاهی را زندگی می‌کند و کارهای درخشانی داشته است.
درباره تاریخ شفاهی، بحث‌های بسیاری به صورت شفاهی در قالب نشست و گفت‌وگو یا به صورت مکتوب در قالب کتاب، مقاله، گفتار و جستار، در 21 سال اخیر چاپ و منتشر شده و در اختیار عموم قرار گرفته است که در همه آن‌ها کمابیش مسائل و موضوعات تاریخ شفاهی هدف نقد و نظر و بررسی بوده‌اند. اثر جدید آقای قزوینی نیز یکی از ده‌ها آثار موجود در این زمینه است که به نظرم لازم باشد، برای معرفی بهتر آن و نیز سایر آثار موجود در حوزه تاریخ شفاهی، دست‌کم چهار اقدام اساسی محل اعتنا و توجه مسئولان امر، به ویژه در حوزه هنری قرار گیرد:
نخست، تهیه و تدوین کتاب‌شناسی جامع تاریخ شفاهی مشتمل بر تمام داده‌های تولیدشده در این زمینه اعم از مقاله، کتاب، جستار، پایان‌نامه، سخنرانی، میزگرد، گفت‌وگو و ...
دوم، فراهم‌سازی نمایه راهنما یا نمایه موضوعی مشتمل بر تمامی داده‌های مربوط به تاریخ شفاهی که رجوع به آن‌ها آشکار می‌کند در حوزه تاریخ شفاهی تاکنون چه موضوعات و مسئله‌هایی محل بحث و نقد و نظر و پژوهش و حتی اعتنا و اقبال قرار گرفته و متقابلاً کدام موضوعات و مسئله‌ها مغفول مانده که نیاز است، با دقت نظر بیشتری درباره آن‌ها تأمل شود.
سوم، تهیه و تدوین شیوه‌نامه‌های مربوط به ویرایش و آماده‌سازی آثار حوزه تاریخ شفاهی از سوی سازمان‌ها و نهادها و مؤسسات مُشتغل و مدعی نظیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تا معلوم شود هر یک از آن‌ها بر اساس چه قاعده‌ای به تولید آثار متعدد ذیل عنوان تاریخ شفاهی اهتمام می‌کنند. احتمال می‌توان داد این کار مانع تولید بسیاری از آثاری شود که به نام تاریخ شفاهی و ذیل این عنوان، تولید و چاپ و منتشر می‌شوند ـ بی‌آنکه ربط وثیقی به تاریخ شفاهی داشته باشند. نظیر برخی از آثاری که گرچه سرعنوان موضوعی آن‌ها تاریخ شفاهی بوده، اما مناسب‌تر بوده که ذیل خاطره‌نگاری و خاطره‌نویسی قرار گیرند.
چهارم، نقد روشمند آثار تولیدشده با عنوان »تاریخ شفاهی«، عمدتاً معطوف به سه مسأله و موضوع مهم در تاریخ شفاهی که خوشبختانه دیدم در کتاب آقای قزوینی هم این سه موضوع و مسأله به‌خوبی رعایت شده: «مفاهیم و کلیات و تعاریف»، «مصاحبه» که رکن رکین وجودیافتگی تاریخ شفاهی است، «تدوین و انتشار» که می‌تواند الزاماً در قالب کتاب نباشد، بلکه قالب صوت یا تصویر هم به خود بگیرد.
در باب قواعد و آیین نقد، کمتر مقاله موجز و مرتبی دیده‌ام؛ چه رسد به کتاب. حال آن‌که نقد، کارکردهای مفید و مؤثر متعددی دارد که از جمله آن‌ها به اقتضای نگاه آسیب‌شناسانه به این حوزه، می‌توان به رفع سوءتفاهم از مطالب مندرج در آثار این حوزه و بعضاً حتی رفع سوءفهم از خود اصطلاح تاریخ شفاهی اشاره کرد که این اخیر، آسیبی است که مبتلابِه خیلی از نهادهای دست‌اندرکار فعالیت تاریخ شفاهی است.
پیش‌بینی بنده این است که انجام و اجرای این چهارکار، زمینه را برای تولید یک شناخت‌نامه یا به تعبیر و تلقی برخی، دانشنامه تاریخ شفاهی فراهم کند که جای خالی چنین اثری و نیاز به تولید و چاپ و انتشار آن بسیار احساس می‌شود.
تعداد بازدید: 42
آخرین مطالب
پربازدیدها
100 سؤال/3
خاطره تجربۀ شخصی و خام است، امّا تاریخ شفاهی با روش‌مندی، راستی‌آزمایی و تحلیل، آن تجربه را به منبعی معتبر برای فهم تاریخ معاصر بدل می‌کند. در تاریخ شفاهی، روایت‌ها نه از زبان نخبگان بلکه از دید مردم عادی بیان می‌شود؛ روایتی بی‌واسطه، مردمی و زنده که میان تجربۀ فردی و حافظۀ جمعی پیوند برقرار می‌سازد.
