جمیل موحدخویی، نویسنده کتاب "سربداران کوچه و بازار" گفت: اهل قلم وظیفه دارند با استفاده از تاریخ‌ شفاهی و با هدف تاریخ‌نگاری به وقایع مهم دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بپردازند که مهم‌ترین رکن آن بعد از رهبری و مرجعیت امام خمینی (ره)، مردم بودند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هفتمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و بررسی کتاب‌های حوزه تاریخ معاصر ایران با موضوع بررسی کتاب "سربداران کوچه و بازار" نوشته جمیل موحد خویی و با حضور حسین روحانی‌صدر، منتقد و جمعی از محققان و پژوهشگران عصر یازدهم خرداد در سازمان گنجینه اسناد کتابخانه ملی ایران برگزار شد. 

در آغاز این نشست، جمیل موحدخویی، مولف "سربداران کوچه و بازار" اظهار داشت: این کتاب حاصل تحقیق و پژوهشی میدانی است که از سال 1367 آغاز شده و براساس مصاحبه با شاهدان عینی واقعه 15 خرداد سال 1342 مانند؛ بارفروشان، کسبه، مغازه‌داران و اهالی منطقه ورامین تدوین شده است. 

وی ادامه داد: هنگام تدوین و نگارش این کتاب، از کتاب های؛ "نهضت امام خمینی (ره)" نوشته سیدحمید روحانی و "تاریخ سیاسی معاصر ایران" اثر سید جلال‌الدین مدنی در تکمیل تحقیقات استفاده شده است.

نویسنده کتاب "سربداران کوچه و بازار" خاطر نشان کرد: در طول تاریخ، مردم کوچه و بازار،‌ همواره مخالفت‌های خود را با نظام زورگو و غاصب به‌گونه‌های مختلف نشان داده‌اند. این طبقه ستون و عمود محکمی در شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران بودند و می‌توان گفت که هویت اصلی پیروزی انقلاب  اسلامی به ملت و مردم برمی‌گردد.

وی گفت: تاکنون کتاب‌های بسیاری درباره نقش گروه‌ها و احزاب مختلف در وقایع قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تدوین شده است. اهل قلم وظیفه دارند با استفاده از تاریخ‌ شفاهی و با هدف تاریخ‌نگاری به وقایع مهم دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بپردازند که مهم‌ترین رکن آن بعد از رهبری و مرجعیت امام خمینی (ره)، مردم بودند. به همین دلیل باید تالیف آثار درباره این زمینه تقویت شود. 

موحد‌خویی تصریح کرد: از دوران حکومت آقامحمدخان قاجار، تهران به عنوان شهر بزرگ شناخته شد. به همین دلیل مردم برای تامین مایحتاج خود به واسطه‌هایی در امر خرید و فروش نیاز داشتند. قشر بارفروشان به عنوان واسطه در اختیار کسبه بودند.

وی ادامه داد: در آن زمان گروه بارفروش در مناطق؛ طرشت،‌ دروازه شمیران و میدان خراسان و شوش متمرکز بوند. بارفروشان با کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی در ارتباط بودند و به همین دلیل رابطه خوبی با مردم برقرار می‌کردند.

موحد خویی اظهار داشت: این گروه به دلیل علاقه و ارادت خاصی که به مراجع و روحانیت داشتند، هنگام دستگیری امام خمینی (ره) با حداقل سلاح‌هایشان که بیل و چوب دستی بیش نبود، برخاستند و خواستار آزادی مرجع تقلید خود شدند.

وی در ادامه نشست بررسی کتاب "سربداران کوچه و بازار" درباره روش تحقیق و شیوه جمع‌آوری اطلاعات این کتاب گفت: این تحقیق در سال 1367 آغاز شد. با گذشت زمان طولانی از آن واقعه هنوز بسیاری از بارفروشان به علت خاطرات تلخ تعقیب‌های رژیم پهلوی، از مصاحبه طفره می‌رفتند. با این حال من با تحقیقات میدانی با بسیاری از بارفروشانی که از شاهدان عینی قیام 15 خرداد بودند، خانواده‌های شهدای این واقعه، زمین‌داران و روستاییان منطقه ورامین مصاحبه کرده‌ام.

جمیل موحد‌خویی افزود: شیوه مصاحبه من به صورت گفت‌وگوی دوستانه بود و فقط اعداد و ارقامی که شاید به فراموشی سپرده می‌شدند را ثبت می‌کردم. اما بعد از خروج از محل مصاحبه تمام شنیده‌هایم را بر روی کاغذ می‌آوردم. 

وی یادآور شد: واقعه قیام 15 خرداد خیلی سریع در شهر‌های؛ قم، تهران،‌شیراز و تبریز به رهبری مراجع روحانیت شکل گرفت.

کتاب "سربداران کوچه و بازار" در 15 بخش با عناوین؛ "روحانیت و مردم در راستای حرکتی جدید"، "محرم سال 1383 هجری قمری"،‌ "شش قیام مردم کوچه و بازار در تاریخ معاصر"، "قیام 15 خرداد چگونه آغاز می‌شود"،‌ "مقدمه‌ای بر حوادث 15 خرداد، تاریخچه بارفروشان تهران"،‌ "قیام سربداران کوچه و بازار در تهران"،‌ "حماسه جاودانی کشاورزان در قیام خونین 15 خرداد"،‌ "بازتاب قیام 15 خرداد در رسانه‌های گروهی"‌، "اعتصاب، هجرت و تحصن"،‌ "تلاش‌های ضددولتی"، "سرگذشت امام خمینی (ره) بعد از قیام 15 خرداد"،‌ "سرنوشت شهدا، مصدومان و بازداشت‌ شدگان قیام 15 خرداد"،‌ "بازداشت و تعقیب بارفروشان"، "محاکمه بارفروشان" و "آخرین گفتار درباره بارفروشان حماسه‌ساز" تدوین شده است. 

در این کتاب عکسی از امام خمینی (ره) با بارفروشان جنوب شهر تهران در سال 1358 آمده است. 

کتاب "سربداران کوچه و بازار" در قطع وزیری و 400 صفحه، با شمارگان 3 هزار نسخه و بهای 60 هزار ریال توسط انتشارات میکائیل و اشجع در سال 1385 به چاپ رسیده است. 

جمیل موحد‌خویی سال 1310 در شهرستان خوی متولد شده و فارغ‌التحصیل رشته مهندسی کشاورزی از دانشگاه تهران و اولین دوره رشته‌های روزنامه‌نگاری، هنر‌های دراماتیک و مدیریت و علوم اجتماعی همین دانشگاه است. 

کتاب‌های "بستک و خلیج‌فارس"،‌ "دادگاهی در هگتان" و "مسجد‌الاقصی و بیت‌المقدس" از جمله آثار منتشر شده جمیل موحد‌خویی هستند.