تشریح فعالیت‌های موزه مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با «موسی حقانی»

موسی حقانی

موسی حقانی مدیر موزه مجلس شورای اسلامی ضمن تشریح فعالیت موزه مجلس شورای اسلامی در یکسال اخیر، بر ضرورت رواج فرهنگ بازدید از موزه در ایران تأکید کرد.

بیش از یکسال از افتتاح جدید موزه مجلس شورای اسلامی می‌گذرد، در این مدت علاوه بر رشد قابل توجه بازدیدکنندگان شاهد فعالیت روز‌افزون موزه در جهت افزودن منابع جدید، ایجاد امکانات و خدمات متعدد به بازدیدکنندگان بوده‌ایم بر این اساس با دکتر حقانی مدیر موزه مجلس شورای اسلامی وارد گفت وگو شده ایم.

روند بازدید از موزه مجلس شورای اسلامی از زمان افتتاح جدید تا کنون چگونه بوده است؟و چه اقداماتی برای ارتقاء و تحول موزه اعم از تکمیل اشیاء، تبلیغات، امکانات امنیتی و حفاظتی انجام شده است؟

روند بازدیدها از موزه خوشبختانه از زمان افتتاح رو به رشد بوده است، چرا که ما بلافاصله بعد از افتتاح موزه تقریبا بازدیدهای هماهنگ شده از قبل را داشتیم، پس از مدت کوتاهی خوشبختانه درب موزه به روی عموم گشوده شد و بازدیدهای محدود و از قبل هماهنگ شده تبدیل به بازدیدهای آزاد عمومی شد.

بر این اساس در طول هفته از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9 صبح تا ساعت 14 امکان بازدید برای عموم فراهم شد، از زمان افتتاح موزه در تاریخ 11 آذر 88 تا آخر سال 1388، حدود 980 نفر از موزه بازدید کردند. پس از عمومی شدن بازدید نیز در شش ماهه نخست سال 1389، میزان بازدید از موزه به 2150 نفر رسید. در 6 ماهه دوم نیز که هنوز به پایان نرسیده است، تاکنون ما 2700 نفر بازدید کننده داشته‌ایم یعنی چیزی بیشتر از شش ماهه اول سال و با توجه به اینکه چندی نیز تا آخر سال باقی مانده است روند رو به رشد از همین آمارها و تعداد بازدیدکننده ها کاملا آشکار و محسوس است.

اما بازدید از موزه نشان می‌دهد که مخاطبان به ویژه مخاطبان خاص مانند محققان از کار بسیار استقبال کرده اند و بازدیدکنندگان خارجی نیز موزه مجلس شورای اسلامی را منطبق با استانداردهای جهانی ارزیابی می کنند، هم‌چنین در ادامه کار در صد هستیم تا معایب و نواقص کار را به مرور زمان برطرف کرده تا از فرصت و امکانی که در موزه مجلس برای شناختن فعالیتهای پارلمانی در ایران و آشنایی با تحولات تاریخ معاصر ایران است، استفاده بیشتری شود و اقشار مختلفی بتوانند به موزه آمده و از این تصاویر، اشیاء و آثاری که در اینجا قرار داده شده بازدید کنند.

به مناسبت ایام مبارک دهه فجر موزه مجلس شورای اسلامی اقدامات متنوعی را در دست انجام دارد، از آن جمله چاپ بروشور موزه مجلس شورای اسلامی، ارسال دعوت‌نامه به مراکز مختلف که معرف فعالیت و ساعات بازدید از موزه می‌باشد، تا بتوانیم از جهت اطلاع رسانی گام بلندی را برداشته و اقشار مختلف را با راه‌اندازی مجدد موزه و نحوه فعالیت آن آشنا کنیم. البته با برخی از موزه‌های کشور نیز مکاتباتی جهت اطلاع رسانی انجام شده است.

برای اینکه جذابیت موزه همچنان حفظ شود در این فاصله اندک توانستیم با برخی از افرادی که خودشان مجموعه تاریخی دارند و وابسته به خانواده های قدیمی ایرانی هستند، تماس گرفته و به خریداری برخی از اشیاء بپردازیم، البته امیدواریم که این روند تبدیل به اهدای آثار به موزه شود در هر صورت ما قصدمان از این فعالیت این است که موزه را از لحاظ اشیاء تقویت کنیم و به سهم خود از خروج اشیاء تاریخی از کشور جلوگیری کنیم.

ما از دو طریق با این مجموعه ها آشنا می شویم یکی از طریق کسانی که به موزه مراجعه می کنند و یا خیر افتتاح موزه را شنیده و این شوق را دارد که اگر قرار است آثارشان از خانه ها خارج شود در یک جای مطمئنی نگهداری شود و چون مجلس خانه ملت است، این اطمینان خوشبختانه وجود دارد. مجموعه داران معمولا تمایل دارند، مجموعه‌های خورد را در ایران و در مکانی معتبر و مورد اطمینان نگهداری کنند، روش دوم نیز مراجعه ما به افراد مجموعه دار و خرید اشیاء با قیمتی مورد توافق است.

آیا برای خرید این اشیاء جلساتی با حضور کارشناسان دارید؟

البته اشیاء در هنگام خرید توسط چند کارشناس مورد بررسی قرار می‌گیرد، هم از جهت اصالت و هم قیمت؛ چرا که متاسفانه ما شاهد وجود اشیاء تقلبی نیز در این میان هستیم، بنابراین ابتدا تلاش می‌شود، اصالت اثر را مشخص کنیم و سپس به قیمت گذاری می‌پردازیم، نهایتاً این در یک شورا مطرح می‌شود بر اساس نظر کارشناس، نظر صاحب اثر و گزارش کارشناسی شورا تصمیم به خرید اشیاء می‌گیرد.

غیر از خرید اشیاء امکان واگذاری امانی اشیاء به موزه مجلس نیز پیش بینی شده است. یعنی اینکه صاحب مجموعه به رسم امانت این آثار را طی تفاهم نامه ای رسمی که به امضای طرفین می‌رسد، مجموعه خود را دراختیار موزه قرار می دهد و ما هم امکان به نمایش در آمدن آن آثار را به نام صاحب مجموعه فراهم می کنیم. طبیعی است که بعد از انقضای آن مدت که در تفاهم نامه پیش بینی می‌شود، اشیاء به صاحب اثر برگردانده خواهد شد. البته اگرکسانی به عنوان یک اقدام  فرهنگی قصد اهدای آثارخود را داشته باشند، ازاین اقدام استقبال و آثاردریافتی را بنام اهداءکننده درموزه قرارخواهیم داد. نظیر آن چیزی که در کتابخانه رخ داده است، در ورودی کتابخانه با نام افراد مختلفی مواجه می شویم که کتب خودرا به کتابخانه اهداء نموده اند و با این اقدام فرهنگی  به عبارتی نامشان بر سینه تاریخ حک شده، ما نیز این اقدام را در خصوص کسانی که آثار خود را به موزه اهدا کنند، خواهیم داشت.

آیا وب سایت موزه آماده بهره برداری شده است؟

از دیگر اقداماتی که در راستای تکمیل راه‌اندازی مجدد موزه انجام شده نیز می‌توان به راه‌اندازی وب سایت موزه مجلس شورای اسلامی اشاره کرد، هم‌اکنون در حال تکمیل بخش‌های سایت هستیم، به ویژه در بخش معرفی اشیاء ما تقریبا از تمام موزه های کشور در این زمینه جلوتر هستیم در فاصله از زمانی از افتتاح مجدد توانستیم در زمینه معرفی اشیاء موزه در فضای مجازی پیشرفت خوبی داشته باشیم، همین امر موجب شد که ارتباطات بیرونی خود را هم از طریق اینترنت و فضای مجازی با کتابخانه ها، موزه ها ومراکز مرتبط افزایش دهیم.

آیا موزه مجلس برنامه‌ریزی‌هایی هم برای اهداف بلند مدت خود دارد؟

بله، از برنامه آتی ما علاوه بر آن تلاشی که برای جذب بیشتر مخاطب داریم، این است که با سفارتخانه های مختلف در کشور ارتباط برقرار کنیم که به اتباع کشورهای خودشان که قصد سفر به ایران را دارند، اعلام کنند که می‌توانند از موزه مجلس هم بازدید داشته باشند و انشاء الله بنا داریم نشست های تخصصی در حوزه مسائل تاریخی ایران را هم سال آینده در موزه فعال و راه اندازی کنیم. گفتنی است، تاکنون چند نشست در موزه برگزار شدهاست، که تلاش داریم در سال آینده این موضوع را فعال تر دنبال کنیم.

لطفا درمورد حفاظت ازاشیاء نیز توضیحاتی ارائه بفرمائید.

در خصوص مسائل امکانات حفاظتی و امنیتی از همان ابتدا تدابیر خوبی اندیشیده شد و امکانات خوبی هم فراهم شد، ما از همان ظرفیت های که ایجاد شده استفاده می کنیم و مشکل خاصی هم تا کنون وجود نداشته است، با توجه به اینکه تقریبا یکسال از فعالیت موزه و شروع بازدیدها می گذرد، خوشبختانه مسئله خاصی از لحاظ امنیتی و حفاظتی با توجه به دستگاههایی که به کار گرفته شده و دقت و اهتمامی که دوستان دارند رخ نداده است.

شما در مصاحبه قبلی خود در ارتباط با ایجاد کارگاه مرمت برای موزه نیز اظهاراتی داشته‌اید،این کارگاه به چه مرحله ای رسیده و کارایی لازم را دارد یا خیر و آیا همچنان کارهای موزه را مرمت کتابخانه انجام می دهد؟

وسایلی برای شروع کار کارگاه لازم داشتیم که خریداری کردیم. از جهت فنی هم کتابخانه مجلس امکانات خوب و کارشناسان خوبی را در اختیار دارد که از امکانات واحد مرمت کتابخانه در حال حاضر تا آماده شدن کامل کارگاه مرمت موزه همچنان استفاده می‌کنیم و کار مرمت باکمک واحد مرمت کتابخانه آغاز شده است و امیدواریم با راه افتادن بخش مرمت در کنار موزه به طور اختصاصی بتوانیم با سرعت بیشتری آثاری که احتیاج به مرمت دارند، را انشاء الله مرمت نمائیم.

چه مقدار از آثار مرمت شده و آیا آثار هنوز نیاز به مرمت دارند؟

با توجه به اینکه عمر برخی از آثار به ویژه تابلوهای نقاشی بالغ بر 100سال می باشد، خود بخود آسیب هایی به برخی از این آثار در گذشته وارد شده بود که همه اینها مورد بررسی قرار گرفته و آثاری که احتیاج به مرمت دارند مشخص شده‌اند، البته تعداد این آثار زیاد نیست و آسیب وارد شده هم آسیب جدی نیست. ما بعد از حدود سی سال از گذشت انقلاب لازم بود که یکبار دیگر آثار را از لحاظ آسیب‌های وارده بازبینی کنیم و اکنون در حال حاضر آسیب شناسی صورت گرفته و و به بیشتر تابلوها خوشبختانه آسیب جدی وارد نشده است، پیشگیری های اولیه را امیدواریم بتوانیم با راه اندازی بخش مرمت به طور جدی تر دنبال کنیم.

شما روند فعالیت موزه مجلس شورای اسلامی در مقایسه با سایر موزهای ایران و موزه های جهان چطور ارزیابی می کنید؟ آیا موزه کتابخانه مجلس شورای اسلامی توانسته با موزه های پارلمانی دنیا با همان استانداردها در یک ردیف قرار بگیرد؟

از لحاظ کیفیت خوشبختانه موزه در حد استانداردهای جهانی و بین المللی است این را هم کسانی که آمدند برای بازدید اذعان می کنند و هم مطالعاتی که درخصوص فعالیت موزه ها و بازدیدهایی که از موزه های جهان انجام شده این را نشان می دهد، اما از لحاظ کمیت و هم از جهت فضایی که در اختیار موزه مجلس قرار گرفته با کشورهای جهان تفاوت داریم البته ما موزه های کوچکتر از این هم در جهان داریم اما معمولاً در کشورهای دیگر با چند موزه بسیار بزرگ و وسیع مواجه می شوید که در کنار آن یک سری موزه های اقماری کوچک هم تعریف می شود شأن مجلس و موزه مجلس و تاریخ ایران این است که ما موزه های معظم و متعددی را در کشور از جهت معرفی تاریخ ایران داشته باشیم، درارتباط با موزه مجلس هم امیدوارم فضای بیشتری   انشاء الله در نظر گرفته شود با توجه به اینکه فعالیت مجلس ادامه دارد و هر روز بالاخره اشیاء جدیدی به موزه تحویل داده می شود ما نیاز به یک فضای مناسب‌تر و بیشتری داریم البته محل فعلی از جهت تاریخی مناسب است. مسئله دیگری که وجود دارد در دنیا فرهنگ موزه داری و فرهنگ بازدید از موزه کاملا جا افتاده است و وقتی شما به موزه های کشورهای دیگر می روید با صف های طویل مواجه می شوید که اینها ایستاده اند در نوبت که با قیمت های گزاف بلیط بخرند و وارد موزه شوند و این غیراز گروه‌ هایی است که از قبل هماهنگ می شود نظیر گروه های دانش اموزی و دانشجویی (در بعضی از کشورها به طور اجباری دانش آموزان را به موزه ها می برند و شما به طور مثال هیچ دانش آموزی را نمی بینید که از موزه های کشور خودشان بازدید نکرده باشند.

اگر ما فرهنگ بازدید از موزه را در کشور خودمان رواج دهیم امکانات هم فراهم خواهد شد ما یک کشور پر امکانات و ثروتمندی هستیم و هم به جهت مادی و هم جهت معنوی آثار تاریخی در کشور ما فراوان است تاحدی که به نظر من ما می توانیم به تعداد همه موزه های دنیا در کشور خودمان  در حوزه های مختلف و زمینه های مختلف موزه داشته باشیم .

در ارتباط با فضای مجازی سه بعدی در اینترنت نیز برای ما توضیح دهید؟

فراهم کردن امکان بازدید مجازی از موزه ار دیگر اقدامات موزه مجلس شورای اسلامی است، تا افرادی که امکان حضور در موزه را ندارند، بتوانند به صورت مجازی از موزه بازدید کنند، البته بازدید مجازی هیچ گاه جایگزین بازدید واقعی نمی‌شود، اما به هر حال این امکان را در تلاش هستم تا  فراهم کنیم.

این اشیاء که در موزه میباشد از طریق نمایندگان نیز به شما اهداء شده است؟

بعد از افتتاح خوشبختانه تعداد قابل توجهی اشیاء و آثار از دفتر آقای دکتر لاریجانی تحویل گرفتیم و برخی از آنها را بلافاصله در موزه در معرض نمایش قرار دادیم این نشان می دهد که موزه با مجلس شورای اسلامی ارتباط تنگاتنگی دارد و ما از آخرین تبادل های پارلمانی البته درحوزه هدایا و آثاراهدایی هم با اطلاع هستیم. برخی از نمایندگان هم آثاری که به آنها در سفرها اهداء می شود، در اختیار موزه قرار می دهند، به ویژه دفتر ریاست محترم مجلس در این زمینه همکاری تنگاتنگ و بسیار خوبی با موزه داشتند که من همین جا از این دوستان و اهتمام آنها در این زمینه تشکر می کنم.

برای اینکه نمایندگان هم دراین زمینه ترغیب و مطلع شوند تمهیداتی را در خصوص آشنایی نمایندگان مجلس با موزه مجلس را پیش بینی کردیم، البته بسیاری از نمایندگان محترم در جریان هستند و افراد حوزه های انتخابی خودشان را به موزه می آورند و نخبگان حوزه های انتخابی تعدادقابل توجهی از نمایندگان محترم از موزه بازدید کرده‌اند و این یک روند رو به رشدی هم دارد و نشانه همکاری و مساعدت نمایندگان محترم با موزه مجلس شورای اسلامی است. طبعا با آشنایی بیشتر نمایندگان فکر می کنیم روند اهدای آثار هم افزایش پیدا کند.

برای روز و هفته موزه در آینده چه اقداماتی دارید؟

ما در کشور یک هفته را به عنوان هفته موزه داریم. ان شاء الله در سال جدید در هفته موزه و روز موزه به شکل فعال تری عمل خواهیم کرد.