زمینه‌ فرار پهلوی‌ها از اوایل سال 57 فراهم شده بود

اعتراف اسناد به شکست پشتیبانان شاه خائن

قاسم تبریزی، پژوهشگر تاریخ گفت: براساس اسناد موجود، خاندان پهلوی از اوایل سال 1357 زمینه‌های خروج از کشور را فراهم کردند. بعضی از سران، به بهانه بیماری و برخی نیز با جراحی پلاستیک صورت، فرار کردند.

قاسم تبریزی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به تشریح وضعیت اسناد موجود درباره ماجرای فرار محمدرضا پهلوی از ایران پرداخت و گفت: بخشی از این مدارک، در جلد بیست‌وچهارم "روزشمار انقلاب اسلامی" در قالب گزارشات متعدد ساواک و به همت مرکز بررسی اسناد تاریخی منتشر شده‌اند.

وی تصریح کرد: بررسی روند فرار شاه ایران، باید از روی کار آمدن شاپور بختیار (ششم دی ماه 1357) پیگیری شود. محمدرضا پهلوی، نهم دی ماه اعلام می‌کند که برای استراحت به اروپا می‌رود، ‌در حالی‌ که بر اساس اسناد موجود با روی کار آمدن بختیار، زمینه تشکیل شورای سلطنت، طراحی و شرایط خروج محمدرضا پهلوی از کشور فراهم شده بود.

رییس کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی کتابخانه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با این وصف، آمریکا به این نتیجه رسید که باید بدون شاه، کشور را در دست گیرد. بنابراین، رابرت هایزر (معاون وقت فرمانده نیروی هوایی آمریکا در اروپا و معاون فرماندهی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)) به ایران می‌آید. تاریخ ورود او را چهاردهم دی ماه سال 1357 اعلام می‌کنند اما بر اساس شواهد و قرائن، با گروهی از سازمان سیا در تاریخی زودتر از چهاردهم،‌ در ایران اقامت داشته است.

تبریزی با اشاره به طرح‌های این گروه برای حفظ تسلط خود بر ایران و مهار مبارزات و خیزش‌های مردمی، تاکید کرد: آن‌ها تصمیم گرفتند که با تشکیل "شورای سلطتنتی"، "دولت ملی" یا "کودتا"، کشور را تحت کنترل خود درآورند. هایرز، دو روز بعد از ورود امام‌خمینی(ره) به ایران (پانزدهم بهمن ماه)، هیچ امیدی به ماندگاری حکومت پهلوی ندارد. پس طرح قتل عام 5 هزار تن از فعالان سیاسی و رجال انقلابی را مطرح می‌کند. اما با شکستن حکومت نظامی توسط مردم با فرمان امام‌خمینی(ره)، این نقشه برهم می‌ریزد.

این پژوهشگر تاریخ، با اشاره به زمان فرار شاه خائن از ایران در روز بیست‌وششم دی ماه سال 1357 خاطرنشان کرد: بر اساس اسناد موجود و گزارشات ساواک، خاندان پهلوی از اوایل سال 1357 زمینه‌های خروج از کشور را فراهم کردند. در ادامه همین اسناد، می‌بینیم که انگلیس در اوایل سال 1357، خواستار برگرداندن هر گونه سند مرتبط با مبادلات اطلاعاتی ساواک و اینتلیجنس سرویس، به سفارت انگلیس می‌شود.

تبریزی در تبیین فاصله گرفتن سازمان‌های جاسوسی خارجی از حکومت پهلوی اضافه می‌کند: آمریکا نیز پس از واقعه 17 شهریور، این تقاضا را از ساواک می‌کند که این امر، نشانگر ناامیدی آمریکا از رژیم پهلوی است. اسرائیلی‌ها و سران موساد هم در آبان ماه سال 1357، درخواست تحویل مدارک مربوط به خود را به ساواک ارایه می‌دهند. متاسفانه، این اسناد به کشورهای یاد شده برگردانده شدند و در دسترس نیستند.

وی خاطرنشان کرد: اسناد باقی مانده از ساواک درباره روزهای پایانی حضور محمدرضا پهلوی، نشانگر سرگشتگی او و اطرافیانش است. اکثر مقامات رده بالای دربار با فروش املاک خود با قیمتی پایین و خالی کردن حساب‌های بانکی، به بهانه‌‌های مختلف از مقام خود استعفا و به خارج از کشور می‌روند و دیگر به ایران بازنمی‌گردند.

عضو شورای ارزیابی مرکز اسناد کتابخانه مجلس، از شیوه‌های جالب فرار این مقامات یاد کرد و گفت: بعضی به بهانه بیماری و برخی نیز با جراحی پلاستیک صورت، از کشور فرار کردند. با وجود این اسناد و ماجراهای جذاب، باید از نویسندگان انقلاب پرسید که چرا این بخش از تاریخ را به صورت داستانی ننوشته‌اند!

قاسم تبریزی در پایان یادآوری کرد: البته خاطرات رجال سیاسی دوران پهلوی و همچنین اسناد موجود، نیازمند تحلیل‌اند. اما بخش اعظم این اسناد در قالب کتاب منتشر شده و در اختیاز نویسندگان قرار دارند.

شکل‌گیری و گسترش نهضت اسلامی، هماهنگی قیام‌ مردم به رهبری امام‌خمینی(ره)، برگزاری مراسم چهلم شهدا در شهرهای مختلف، کشتار 17 شهریور و اعتصاب کارکنان شرکت ملی نفت، کنترل امنیت کشور را از دست نیروهای رژیم پهلوی خارج کرد و در زمان کوتاهی، پایه های رژیم شاه خائن سست و منجر به فرار محمدرضا پهلوی شد.
 
او در روز 26 دی سال 1357 ایران را به سمت مصر ترک کرد و در کمتر از یک ماه بعد، حکومت پهلوی سرنگون شد و انقلاب اسلامی ایران به ثمر نشست.

خبرنگار : مریم اسدی جعفری