«تواریخ شیخ اویس»

-

ایرج افشار و تصحیح و انتشار یک کتاب تاریخی مهم

ایرج افشار،مورخ و پژوهشگر نامدار تاریخ و فرهنگ ایران،کتاب تازه‌ای را تصحیح و منتشر کرده است که گوشه‌های تازه‌ای از تاریخ مغول را روایت می‌کند.

این کتاب که «تواریخ شیخ اویس» یا «تاریخ شیخ اویس» نام دارد تألیف ابوبکر قطبی اهری «نجم» است که به نام و در تاریخ اویس چوپانی نوشته شده است.

تنها نسخه این اثر در کتابخانه لیدن موجود است و و پیش از این، بخش جلایریان و چوپایانیان آن به صورت عکسی توسط فان لون چاپ و بخش مغولان آن نیز به روسی ترجمه و انتشار یافته بود.

اهمیت این کتاب استفاده از متون کهن از یک سو، و گزارشی است که از روزگار خود به دست داده و به مناسبت اهری بودن، تسلط خاصی به اوضاع آذربایجان و اران داشته و از این جهت متنی قابل اهمیت ارائه کرده است. به همین دلیل است که بر اساس این کتاب می توان دقیقا کاربردهای اسامی جغرافیایی مثل آذربایجان و اران و شروان و نخجوان و ... را به دست آورد. این یکی از فواید مهم جغرافیایی این متن است.

مولف در مقدمه بر فارسی نویسی خود تأکید کرده و با اشاره به این که ابتدا این اثر را ادبیانه، یعنی با استفاده از کلمات و ترکیبات عربی نوشته، می‌نویسد: چون تأمل کرد که عوام را فهم به آن نرسد، و از آن حظی در نیابد در سبک پارسی صرف کشید و از لغات و عربیات اجتناب نمود تا خاص و عام را بر سبیل ارادات خود از آنجا بهره‌ای باشد».

دکتر ایرج افشار در مقدمه از فواید رسمی الخطی کتاب یاد کرده و افزون بر آن به دلیل مُعرب بودن کتاب، شماری از فواید آوایی یا به عبارتی طرز تلفظ برخی از کلمات را در آن روزگار مورد بحث قرار داده و فهرستی از آنها را ارائه کرده است.

بخش مغولان این اثر از اهمیت خاصی برخوردار بوده و برای هر یک از سلاطین مغول، شرح حال کوتاه نوشته شده است.

کتاب دقیقا یک متن تاریخی یعنی تاریخ سیاسی و حکومتی است و اشارات متفرقه آن بسیار اندک است. به علاوه به هیچ روی جنبه ادبی سنگین مانند برخی از متون مشابه ندارد و به راحتی قابل فهم است.

اصل کتاب 247 صفحه است و بعد از آن تصویر عکسی متن کتاب به صورت کامل آمده است. در انتهای‌ کتاب نیز فهارس کتاب قرار دارد.

این کتاب را انتشارات ستوده به بازار نشر عرضه کرده است.

به گزارش همشهری‌آنلاین به تازگی سید فرید قاسمی  ،محقق و مورخ تاریخ مطبوعات،کتابی حجیم را دربازه زندگی مطبوعاتی ایرج افشار به بازار کتاب عرضه کرد.[نگاهی به کتاب ایرانشناس مجله‌نگار]