جغرافیای تاریخی کوفه

-

جغرافیای تاریخی کوفه، نوشته «لویی ماسینیون» با ترجمه به عربی تقی بن محمد ‌المصعبی، شرح و تعلیقات کامل سلمان الجبوری و با ترجمه فارسی دکتر عبدالرحیم قنوات، به کوشش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شد.

متن حاضر ترجمه فارسی اثری است از لویی ماسینیون با عنوان ‌Explication du plan de Kufa که توسط تقی بن محمد المصعبی به عربی ترجمه و همراه با تعلیقاتی در سال 1939م. در صیدا منتشر شده است.

این متن بعدها توسط نویسنده معاصر عراقی، کامل سلمان الجبوری، مورد تحقیق و بررسی مجدد قرار گرفت و او نیز شرح و تعلیقاتی دیگر بر آن افزود و آن را در سال 1979م در نجف منتشر کرد. آن‌چه به فارسی برگردانده شده است، متن ترجمه عربی و بیشتر تعلیقات و پاورقی‌هایی است که این دو تن بر متن اصلی افزوده‌اند.

گرچه فکر ترسیم نقشه تاریخی کوفه پیش‌تر به ذهن ولهاوزن و لامنس خطور کرده بود، ولی تا‌کنون کسی در پی تحقیق و ترسیم آن نرفته و چنین کاری را صورت نداده است. به این دلیل که در طول تاریخ همواره بیشتر گروه‌های تشیع در این شهر اشرافی بدوی که در زمان خلافت حضرت علی (ع) برای مدت کوتاهی پایتخت اسلام شد، شکل گرفته‌اند، ضرورت چنین کاری نمایان می‌شود.

به گفته نویسنده، این نقشه، نقشه‌ای ساده و ابتدایی است که من کمبودهای آن را پنهان نکرده و نقاط مشکوک و مبهم آن را نپوشانده‌ام، بلکه آن را چنان که بوده کشیده‌ام؛ زیرا هدف من تنها کمک به بررسی تاریخ عراق در دوران اسلامی نبوده، بلکه کمک به بررسی‌های اجتماعی درباره چگونگی گرد آمدن اعراب در شهرها و مدنیتشان را نیز در نظر داشته‌ام.

کوفه در آن هنگام کانونی مهم برای این حادثه بزرگ اجتماعی و پایتختی برای بنیان‌گذاری تمدن اسلامی بود و امروزه نیز مرکز گسترده و با ظرفیتی برای آینده زبان عربی و علوم وابسته به آن است. نه بصره که همسنگ آن است و نه حتی دمشق و نه فسطاط و نه قیروان هیچ یک همانند کوفه تصویری واضح و روشن از خود نمایش نداده‌اند.

این تصویر روشن در مواردی مانند تأسیس آن به عنوان یک شهر، اسکان قبیله‌های پیروز در آن و استقرارش بر کنار صحرا، در زمینی حاصل‌خیز که چسبیده به ریگستانی است فرورفته در منطقه‌ای که با آب شط بزرگ فرات سیراب می‌شود و در سده‌های گذشته در بخشی از آن تمدنی درخشان وجود داشته، خود را نمایانده است.

«جغرافیای تاریخی کوفه» برای دانشجویان رشته‌ تاریخ و تمدن ملل اسلامی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان منبع کمک درسی برای درس جغرافیای تاریخی ترجمه شده است. در این کتاب نام‌های مختلف این شهر در طول تاریخ و موقعیت تاریخی و جغرافیایی آن مورد بررسی قرار گرفته است.

«جغرافیای تاریخی کوفه» در 132 صفحه و با بهای 14000 ریال به کوشش انتشارات سمت و با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تدوین و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان قرار گرفته است.