کیفی‌سازی آثار تاریخ شفاهی -2

تعامل بیشتر با مخاطب: پیشرفت فناوری ابزارهایی در اختیار تولیدکنندگان کتاب‌های تاریخ شفاهی قرار داده است که با کمک آنها می‌توان تعامل بهتر و بیشتری با مخاطب داشت. به طور مثال می‌توان به‌جای چاپ عکس‌ها و سندها در انتهای کتاب، این تصاویر در فضای مجازی بارگذاری شوند؛ سپس می‌توان با استفاده از رمزینه پاسخ سریع‌، پیوند تصاویر را در اختیار مخاطب قرار داد.

کیفی‌سازی آثار تاریخ شفاهی -1

پیوند عکس و سند ضمائم به متن کتاب: انتخاب عکس‌ها و سندهای انتهایی باید مرتبط با مطالبی باشد که در متن کتاب آمده است. برای ارتقاء کیفیت اثر، پیشنهاد می‌شود این عکس‌ها و سندها به متن پیوند داده شوند. بهتر است در زیرنویس عکس و سند شماره صفحه متن کتاب را بیاوریم؛ در متن کتاب نیز شماره سند یا عکس مرتبط را در داخل پرانتز بیاوریم تا مخاطب به سادگی به آن دسترسی داشته باشد.

آثار تاریخ شفاهی و مشکلات پیش رو-1

سایت تاریخ شفاهی برای فهم بیشتر مشکلات تولید کتاب با موضوع تاریخ شفاهی یا خاطرات، با برخی صاحبنظران و دست‌اندرکاران گفتگوهای کوتاهی انجام داده‌ است که ماحصل آن به صورت یادداشت‌های کوتاه و در چند قسمت تقدیم خوانندگان خواهد شد. تعجیل در کارهای پژوهشی آفت بزرگی است، ولی در تاریخ شفاهی بیشتر به چشم می‌آید. این مشکل بیشتر به سفارش‌دهندگان پروژه‌ها برمی‌گردد.

تاریخ شفاهی؛ علم یا روش

علم را کوشش نظام‌مند با هدف رسیدن به نتایج قابل تجزیه و تحلیل و اندازه‌گیری می‌دانند و تاریخ را علم بررسی رویدادهای گذشته می‌خوانند. پرسش این است که تاریخ شفاهی که نسبتی عمیق با تاریخ دارد، از جنس علم است یا روشی پژوهشی ذیل علم تاریخ! برای رسیدن به پاسخ، بهتر است نگاهی به پیشینه تاریخ شفاهی انداخته شود. تاریخ شفاهی از دستاوردهای جدید پژوهش در تاریخ است که به شرح و شناسایی رویدادهای گذشته بر اساس نگاه، شنیده‌ و عملکرد شاهدان و افراد مرتبط می‌پردازد.

تبعات استفاده غلط از عنوانِ تاریخ شفاهی

اینکه خاطرات و مطالبی درباره یک شهید یا فرد خاص را در قالب کتابی منتشر کنند و نام آن را «تاریخ شفاهی شهید...» بگذارند، اگرچه کاری محترم و قابل ستایش است؛ اما تاریخ شفاهیِ آن فرد نیست. اساساً یک کتاب، حتی اگر از نظر محتوایی غنی و به لحاظ حرفه‌ای وضعیت مطلوبی هم داشته باشد، به تنهایی نمی‌تواند تاریخ شفاهیِ آن فرد به شمار آید.

کدام گزینه اولویت دارد؟

متن همراه با پرسش یا بدون پرسش

تاریخ شفاهی، همان‌گونه که بارها بیان شده است، حاصل گفت‌وگوی مسئله‌محور و هدف‌مند میان دو فرد است که یکی در مقام پرسش‌ و دیگری در مقام پاسخ است. گاهی این سؤال مطرح است که متنِ برآمده از مصاحبه تاریخ شفاهی، باید در نهایتِ وفاداری به ساختار اولیه تنظیم و منتشر شود یا امکان برخی تغییرات مانند حذف سؤالات هست؟ پیش از پاسخ به این سوال بیان مقدمه‌ای ضروریست. تاریخ شفاهی مانند کتاب‌های قدیمی تاریخ، خطابی نیست که مطالبی را سلسله‌وار بیان کند و به نیازهای مخاطب و تأثیر متن بر ذهن و روان او توجه نداشته باشد.

جزوه کامل کارگاه آموزش تاریخ شفاهی

سایت تاریخ شفاهی ایران پیشتر در 15 بخش مطالب آموزشی یکی از کارگاه‌های تاریخ شفاهی را به صورت مکتوب در اختیار مخاطبان خود قرار داد. با توجه به استقبال خوب از این مطالب، جزوه کامل این کارگاه تهیه شده و قابل دریافت است.

کارگاه آموزش تاریخ شفاهی - 15

مهندسی کتاب

مهندسی کتاب شامل مواردی است که علاوه بر تهیه متن باید به آن توجه شود. این موارد که در ادامه توضیح داده خواهد شد، هرچند ممکن است کوچک یا کم اهمیت به نظر برسد، اما مجموعه آن‌ها در مؤفقیت کتاب نقش بسیار پررنگی خواهد داشت. توجه به این موارد باعث می‌شود خواننده ارزش کار را هرچه بیشتر درک کند. اولین نکته درخصوص مهندسی کتاب، اسم آن است.

کارگاه آموزش تاریخ شفاهی - 14

مقدمه و ضمائم

وقتی تدوین کتاب براساس فصل‌بندی مشخص‌شده از فصل اول تا آخر آماده شد، نیاز است بخش‌هایی به قبل و بعد از آن اضافه کنیم تا متن کامل شود. ابتدا لازم است تدوین‌کننده مقدمه‌ای برای ابتدای کتاب بنویسد. این مقدمه با متنی که احیاناً ناشر یا راوی می‌نویسند متفاوت است. معمولاً در این مقدمه شرح کار نوشته می‌شود. به طور مثال مصاحبه توسط چه کسی و در کجا انجام شده است؛ تعداد جلسات مصاحبه‌ها؛ زمان مصاحبه‌ها و در کل توضیحات اجرایی کار در مقدمه آورده می‌شود.

کارگاه آموزش تاریخ شفاهی - 13

رعایت قواعد ویراستاری

یکی از نکات مهم در تدوین، رعایت قواعد نگارشی و اصول ویراستاری توسط تدوین‌کننده است. خطرناک‌ترین موضوع در تدوین این است که یک تدوین‌کننده به تصور این‌که کتاب بعداً به دست ویراستار ویرایش خواهد شد، در انجام کار خود از نظر ویراستاری کوتاهی کند. این تفکر بدان معنی است که تدوین‌کننده برای کار خود ارزش قائل نیست. تدوین‌کننده باید آن‌قدر به کار خود اطمینان داشته باشد که پس از تحویل کار، ویراستار نتواند تغییری در متن بدهد.
1
...
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 66

چند شب قبل از حمله وسیع بیت‌المقدس، حادثه‌ای رخ داد که بسیار جال بود. آن شب یک گروهان کماندویی از گردان 3 تیپ 109 را در خط اول قرار داده بودند. این گروهان که قابلیت رزمی خوبی داشت با خط اول شما درگیر بود. طبق روش نظامی در مقابل خاکریز اول میدانهای فراوان مین قرار داشت ـ که خودتان می‌دانید برای جلوگیری از نفوذ نیروهای چریکی شما ایجاد می‌شود. آن شب صدای انفجاری از میدان مین برخاست فقط یک انفجار و حادثه دیگری در پی نداشت. فقط یک درگیری مختصر شروع شد که خیلی زود خاتمه پیدا کرد.