تقوا، ضرورت تاریخ نگاری یک مورخ مسلمان است

کارشناس مباحث تاریخ سیاسی، منتقد و پژوهشگر حوزه اسناد با اشاره به این که در تاریخ‌نگاری درباره شخصیت‌ها، تک‌نگاری‌ امکان دارد، اما به معنای اتمام گفت‌وگو درباره آنها نیست، اظهار کرد: با گذشت زمان و تکمیل حلقه‌های مفقود تاریخ نیازمند بازگشت به گذشته و تکمیل گفته‌های تاریخی هستیم./

قاسم تبریزی، رییس کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)عنوان کرد: اکنون به عنوان مورخ درباره شخصیت‌هایی که فوت کرده‌اند، شهید شده‌اند یا هر یک از رجال سیاسی که به تعبیری پرونده آنان بسته شده ، می‌توانیم در آن مقطع زمانی که زندگی کرده‌اند، اظهارنظر کنیم، اما درباره جریان‌هایی که هنوز هم ادامه دارند؛ نظیر نهضت آزادی نمی‌توانیم بحث کنیم.

وی افزود: بر این اساس، در تاریخ‌نگاری درباره شخصیت‌ها، تک‌نگاری‌ امکان دارد، اما به معنای تمام شدن آن مطلب یا موضوع گفت‌وگو درباره وی نیست. ممکن است اکنون درباره عبدالکریم سنجابی، رهبر جبهه ملی، نظری بدهیم، اما با انتشار مجموعه آثار و اطلاعات دیگر یا تکمیلی درباره او، امکان دارد نیاز به تکمیل بحث قبلی‌مان وجود داشته باشد و اگر تک نگاری‌هایی نوشته شده باشند، نیاز به ویرایش‌های محتوایی پیدا کنند.
 
کارشناس مباحث تاریخ نگاری و منتقد آثار گفت: موضوع دیگری که در تاریخ‌نگاری‌ها و تک‌نگاری‌های سیاسی تاثیر دارد، جریانات سیاسی روز است. تغییر و تحولی که برخی رجال سیاسی در مواضع خود دارند، موجب بازگشت به گذشته و تکمیل مطالب قبلی می‌شود. در آرا، تصمیمات و رفتار برخی از شخصیت‌ها تغییراتی در طول زمان مشاهده می‌شود. 

تبریزی ادامه داد: به عنوان نمونه، جلال آل احمد سال 1320 طلبه است و سال 1323 توده‌ای می‌شود. او از حزب توده در 1326 بیرون می‌آید. 1334 سوسیالیست، از احزاب در جریانات چپ منفک می‌شود(1336) و سال 1343 به مکه می‌رود، 1348 هم از دنیا می‌رود. تفکر این طلبه اینجا در زمان توده‌ای شدن و باز به اسلام بازگشتن یک تغییر است. خود او نیز در نوشته‌هایش خود را نقد می‌کند و می‌گوید «اشتباه کردم، فکر کردم حزب توده مستقل است. فکر می‌کردیم برای استقلال مبارزه می‌کنیم. بعد دیدیم که تانک‌های روس از ما دفاع می‌کنند.» این مطالب تغییر ایدئولوژی را نشان می‌دهد. 

پژوهشگر مسایل سیاسی و تاریخ معاصر با تاکید بر این که «آنچه در رجال‌نویسی از یک مورخ مسلمان انتظار می‌رود، داشتن تقوا در بیان و نوشتن است» اظهار کرد: با دروغ گفتن نه اسلام را می‌توان تبلیغ کرد و نه به اسلام و مسلمین خدمت کرد و نه چیزی روشن می‌شود. آنچه که اسلام را گسترش می‌دهد، تقوا و پاکی در گفتار، نوشتار، قضاوت، در اظهارنظر و صادق بودن است. این مطلب به این معنا نیست که تنها درباره اشخاص دروغ نگوییم، تحریف ننویسیم و وارونه نشان ندهیم، بلکه اگر دشمن‌ را ترسیم می‌کنیم نیز آن‌گونه که هست و آن‌گونه که مدرک و سند داریم، باید از او بنویسیم، اگر درباره دشمن این‌گونه باشیم، در برابر دوست دیگر موضع‌مان مشخص است. 

رییس کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی کتابخانه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این که در تاریخ‌نویسی نباید اغراق کنیم یا کار دیگران را به خود نسبت دهیم،‌ یادآور شد: در ایران تنها مقام رهبریت را می‌توان مجزا کرد که نقش مدیریت این جمع را برعهده دارد و راه را نشان می‌دهد، رسالت و هدف برایشان تعیین می‌کند. درباره سایر افراد این امکان وجود دارد که با گذشت زمان آرا و مشی آنها تغییر کند و نیاز به بازنویسی آرا و احوال آنها داشته باشیم.

خبرنگار : سمیرا سرخان زاده