به‌یاد خلبانی که خاطراتش را می‌گفت

قرار مصاحبه را گذاشتیم، اما حال سرتیپ خوب نبود. سرفه‌هایش زیاد شده بودند و صدایش گرفته بود. با همان حال، ما را برد به آخر تیر سال 1361 و عملیاتی که قرار بود با سه فروند جنگنده در آسمان بغداد انجام شود، اما...

تاریخ شفاهی هیئت‌های مذهبی و یک غفلت بزرگ

هیئت‌ها در دهه‌های اخیر ارتباط تنگاتنگی با پدیده‌هایی مثل انقلاب اسلامی و دفاع مقدس داشته‌اند و به‌رغم کارهای متعدد در هر دو عرصه، تاکنون پژوهش درخور توجهی پیرامون تاریخچه هیئت‌های عزاداری و نقش آنها در تحولات تاریخ معاصر انجام نشده است.

اهمیت حافظه دیداری و شنیداری در تاریخ شفاهی

یکی از وظایف مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی، تحریک حافظه دیداری و شنیداری با هدف احیای خاطرات مصاحبه‌شونده از طریق طرح پرسش‌های دقیق است. این کار به دلیل گذشت زمان، یا بالا رفتن سن افراد، با سختی‌هایی مواجه است...

نقدی بر تاریخ شفاهی جنگ؛ کاستی‌ها و بایسته‌ها کدامند؟

تأثیر روش تاریخ شفاهی بر پژوهش‌های تاریخی و روشن شدن واقعیات تاریخی چیست؟ پاسخ را در حوزه تاریخ‌نگاری جنگ بررسی خواهم کرد، زیرا تاریخ شفاهی جنگ با تأثیر از ملاحظات حاکم بر تاریخ شفاهی انقلاب، پیامدهایی خواهد داشت که نیاز به نقد و بررسی دارد.

چند نکته درباره مصاحبه تاریخ شفاهی

تاریخ شامل رویدادها، وقایع و تجارب گذشته، امری جمعی است و سرنوشت یکایک افراد جمع به آن بستگی دارد. بر همین مبنا، هنگام گردآوری، ضبط، ثبت و روایت آن در اشکال گوناگون (مکتوب، غیر مکتوب) باید به این نکته اساسی توجه کرد...

سنخ شناسی روایت شفاهی(2)

هم‌روایی؛ روایت جمعی در روایت مبنایی

چرخش پاشنه تاریخ شفاهی از منظر نخبه‌گرایی به پیکره امور قاعده اجتماعی؛ از سربازان و نیروی پیاده ‏گرفته تا کارگران و کارمندان، می‌تواند ‏شفاهی‌نگاری را وارد عرصه ذاتی خود کرده و اسباب توسعه و روزآمدسازی آن را در ایران فراهم آورد...

باوری که برای دنیا سنگین بود

بعضی‌ها به جنون مبتلا شدند و بعضی‌ها فرار کردند. عراقی‌ها تا روز آخرِ جنگ برای این فرار نتوانستند چاره‌ای بیندیشند. فرار به خاطر این بود که همه آنها به ثروت رسیدند. حتی کسانی بودند که کیسه طلا می‌گرفتند دست‌شان و خوشحالی می‌کردند...

سنخ‌شناسی روایت شفاهی(1)

روایت مبنایی و آسیب شناسی آن

به نظر می‌رسد تاریخ شفاهی از جنس امور سهل ممتنع است. در عرصه تدوین با ‏متونی روبه‌رو هستیم که دچار اشکال و مشکل فراوان و متفاوتی هستند. از یک سو دیده می‌شود که مبنا صرف ‏یک مصاحبه و استخراج و تدوینی است که...

معرفت تاریخی؛ با متن یا موّرخ؟

محمد درودیان، پژوهشگر و نویسنده تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، این یادداشت را پس از مطالعه مطلبی با عنوان «راستی‌آزمایی در مستندنگاری‌ها: جستاری در ضرورت توجه به نوع‌شناسی خاطرات در نظریه زیست سه‌گانه کتاب» در سایت تاریخ شفاهی ایران، برای این سایت ارسال کرد.

راستی‌آزمایی در مستندنگاری‌ها

جستاری در ضرورت توجه به نوع‌شناسی خاطرات در نظریه زیست سه‌گانه کتاب

به نظر می‌رسد مهم‌ترین مسئله کارشناسان و علاقه‌مندان محصولات مستندِ حاصل از خاطره‌نگاری‌ها و پروژه‌های تاریخ شفاهی، «راستی‌آزمایی» باشد. چندان که اگر این مسئله از میان دغدغه‌مندان تاریخ برداشته شود بسیاری گلایه‌های صاحبانِ آرا از خاطرات منتشره از میان خواهد رفت...
6
...
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 108

وقتی به موضع رسیدم رفتم داخل سنگر. سربازها گفتند: «آن سرباز انتظامات، یعنی یعقوب احمد،‌ که عصام را دستگیر کرده بود دیروز بر اثر اصابت ترکش گلوله ایرانیها کشته شد. خدا را شکر کردم. بعد شنیدم سرهنگ میسر به ستوان یکم عباس اهل بصره گفته بود: «تفاوت کشته شدن عصام و یعقوب تفاوت بهشت و جهنم است.» چند روز گذشت. حمله شما شروع شد. تقریباً تا ساعت پنج‌ونیم صبح ما هنوز در مواضع خودمان بودیم. در شبِ حمله، آسمان را ابرهای سیاه پوشانده بود. افراد ما همه ترسیده بودند و حالت عجیبی داشتند. خستگی مفرط و یأس در تک‌تک افراد به چشم می‌خورد. رخوت و ترس موقعی بیشتر شد که ستوان یکم احمد جمیل و سرهنگ میسر با داد و فریاد ز افراد می‌پرسیدند «پل کجاست؟ پل کارون کجاست؟»